"Oude mensen interviewen’, is dat nu in?” vraagt Viviane De Muynck (°1946) laconiek wanneer we bellen om een afspraak te maken voor een dubbelinterview met Jaak Van Assche (°1940). De coryfeeën spelen dit seizoen in De Grote Post. De Muynck gaat er in première met Winterreise, een muziektheaterstuk van Jan Sobrie. Jaak Van Assche is te zien in Boze Bejaarden, een stuk van Volksopera, Wunderbaum en HERMESensemble.

Interview Els Van Steenberghe - Foto's Eric de Mildt

Op een zondagmiddag treffen we elkaar in GC ’t Blikveld te Bonheiden, waar Jaak woont. Hij wacht aan de toog van het café, met de sleutel van de loge in de hand. “Daar zitten we rustig.” Viviane, ravissant als steeds, staat stipt op tijd in het café. Ze zucht. “Het is wat veel. Straks speelt Needcompany in Toneelhuis. Ik zou er zo graag bij zijn. Dat zal niet lukken hé…?”

“Viviane! Wat ben ik blij je nog eens te zien!”, verwelkomt Jaak. “Ik ook!”, zegt Viviane. Haar gezicht fleurt op. Beide acteurs gaven rond hun dertigste hun carrière als directiesecretaresse (Viviane) en leerkracht mechanica (Jaak) op en gingen voor de acteerdroom. Viviane De Muynck groeide uit tot de muze van Needcompany-opperhoofd Jan Lauwers en schitterde wereldwijd onder meer in Macbeth, Isabella’s Room en recent in Molly Bloom. Jaak Van Assche maakt deel uit van het Vlaamse collectief geheugen als Jean De Pesser uit De Collega’s, Fernand Costermans in FC De Kampioenen en Alfons in Familie.

Ze hebben elk een Life Time Achievement Award van het Filmfestival Oostende op de schouw staan, naast een resem andere prijzen. En beide blijven spelen tot ze erbij neervallen. “Sterven zoals de Britse komiek Tommy Cooper! In kostuum op scène staan. Een hartaanval krijgen. U aan het gordijn vastpakken. En dan langzaam onderuitgaan terwijl de zaal strijk ligt omdat iedereen denkt dat je op een hilarische manier een sterfscène speelt. Dat wil ik meemaken!”, aldus Viviane.

De illusie om grote vrouwenrollen te spelen

Viviane, waar hang je deze dagen uit?

Viviane “Ik speel in Das neue leben van Schauspielhaus Bochum, geregisseerd door Christopher Rüping. Het draait rond de liefde van Dante Alighieri voor zijn muze Beatrice Portinari. Vier jonge spelers vertellen het verhaal. Het stuk zit vol discussies over wat liefde is. Ik speel de oudere Beatrice. Rüping wilde een theatericoon voor die rol, iemand met levenservaring en een ‘grote theatrale ervaring’. Zij trekt uiteindelijk alle liefdesbespiegelingen op de grond. En ze ontmaskert het theater. Het is lang wachten eer ik
op moet. Maar het is een kwartier dat kan tellen! Mogelijk trekken we naar China met dit stuk. Dat proberen ze te organiseren. (tegen Jaak) Als ik te veel klap, moet je dat zeggen, hè!”

Jaak (minzaam) “Ik luister graag naar vrouwen.”

Zou je niet liever een rustiger leven leiden, Viviane?

Viviane “Ik zou knettergek worden. Als ik niet moet spelen, werk ik aan T.S. Eliots Vier kwartetten. Ooit wil ik dat spelen. Toen ik in 1980 begon bij Mannen van de Dam had ik nog de illusie om grote vrouwenrollen te spelen. Intussen weet ik: als je als vrouw grote rollen wil spelen, moet je ze grotendeels zelf creëren.”

Ben je jaloers op Vivianes drukke leven?

Jaak “Gezond jaloers. Toen het Mechels Miniatuurtheater erkend werd als spreidingsgezelschap – ik spreek over de jaren 1970 en 1980 – heb ik veel gereisd in Vlaanderen en Nederland. We waren een gezelschap van 52 personen! Dat was de mooiste periode uit mijn carrière. Ik ben dolgraag op de set maar voor een publiek staan als acteur is een heel andere ervaring. Die voldoening die je daarvan krijgt! Dat mis ik vandaag. Ik mis ook de ensemblegezelschappen. Het is ongelooflijk hoe dat achteruit gegaan is. Gezelschappen hebben geen acteurs meer in dienst maar regisseurs en dramaturgen. Dramaturgen zijn de nieuwe pastoors. Die hebben allemaal een zwart kostuum en een speciaal brilleke.” (Viviane lacht)

Viviane “Een stadstheater moet een repertoiregezelschap zijn, met een kern van acteurs, aangevuld met anderen. Er wordt zoveel gewicht gelegd op de regisseur. Wij zijn geen poppen die je met de sleutel opwindt. Nougatbollen! Dat zie je ook in de kritieken. Bij een man in een hoofdrol wordt de vertolking tot in de puntjes beschreven. Bij een vrouw… ‘Waarom ziet Viviane eruit als een zeehondje?’ schreven ze als ik Gertrude speelde in Hamlet van Het Zuidelijk Toneel/De KOE.” (Jaak schaterlacht)

Nog altijd rock-‘n-roll en humor in mijn lijf

Kibbelen de Boze Bejaarden daarover?

Jaak “Ja. In die zin is het ‘politiek theater’. Het stuk ontstond als podcast tijdens de pandemie. Gaea Schoeters en Annelies Verbeke schreven een grappig verhaal over enkele bewoners in een woonzorgcentrum én over een Sinterklaas die op bezoek komt… Maar de bewoners laten zich niet doen. Annelies Van Parys componeerde muziek. Het is heerlijk nostalgische muziek die me doet denken aan de operettemuziek die mijn moeder thuis draaide. Zij was een geweldige operetteliefhebster die me vaak naar de opera meenam. Die muziek wordt live gespeeld door het HERMESensemble en twee operazangers.”

Mijn onlangs overleden grootvader was actief en levenslustig tot hij besloot naar een serviceflat te verhuizen. Daar verzwakte hij zienderogen. Een ouder lichaam dat stilvalt vervalt. Is dat een angst?

Jaak “Mijn moeder is tot haar 91ste thuis gebleven. Dan vroeg ze zelf om naar een rusthuis te mogen gaan. Zij is daar heel gelukkig geweest.”

Viviane “Mijn vader ook. Na enkele beroertes en een zware revalidatie verhuisde hij naar een appartementje. Want hij wilde niet naar het rusthuis. Ik verhuisde mee met hem. Dat bleek niet te doen. Dus toen trok hij toch naar een rusthuis. Hij was daar graag én graag gezien. Hij werd 92,5. Zijn lijfje was op. Hij was amper tien toen hij met de stootkar hout naar de haven bracht. (stil) Er is een moment waarop de realiteit zich opdringt. Niet iedereen is gezegend met een familie. Ik ben alleen. Mijn ouders zijn er niet meer. Mijn echtgenoot is overleden. Mijn zoon is gestorven. Ik heb nog altijd rock-‘n-roll en humor in mijn lijf. Maar er zijn momenten waarop je denkt ‘wat nu?’. Helaas geraak ik niet meer over de reling van mijn balkon…” (knipoogt en grijnst)

Ik las de persmap van Winterreise. Dat stuk gaat over jouw leven, Viviane.

Viviane (fronst) “Jij weet meer dan ik. Ik heb nog geen persmap gezien! De Winterreise intrigeert me al jaren. Regisseur Jan Sobrie intrigeert me. Hij is een fijne maker die secuur aan de weg timmert. Wat hij precies van plan is, zal je hem moeten vragen.”

Even op de pauzeknop van dit gesprek drukken en bellen met Jan Sobrie. Jan, waarom wil je Winterreise met Viviane De Muynck maken?

Jan “Toen ik aan Guy Coolen van Muziektheater Transparant vertelde dat ik Franz Schuberts liedcyclus Winterreise met Viviane wilde maken, antwoordde hij direct: Perfect, want zij wil dit al jaren maken. In mijn versie vertrekt niet de man maar de vrouw op reis. Elk leven is een eenzame reis van de geboorte tot de dood. Kunst brengt verlichting. Daarover gaat Winterreise. Onze versie – ik maak dit samen met pianist en componist Wouter Deltour – moet een pleister worden op de wonde die het leven soms is. Uiteraard zal Viviane zingen! Ze zingt graag én prachtig. Weet je dat deze liederen vroeger in volkscafés gezongen werden? Dat inspireert me. De liederen moeten niet zo nodig perfect maar doorleefd gezongen worden.”

Ons moeder bellen

We keren terug naar de twee toppers in Bonheiden. Fotograaf Eric de Mildt organiseert intussen een fotosessie in de lentezon. We trekken naar buiten met wat hulp, want de knieën van beide spelers kraken. De fotograaf zoekt een geschikte plek, Viviane zoekt een sigaret. De fotograaf kijkt aarzelend. “Euh, mag dat op de foto?” Viviane antwoordt resoluut: “Natuurlijk, schat. I’m proudly politically incorrect.” Jaak lacht.

Zou je niet geopereerd worden aan die knie, Viviane?

Viviane (zucht) “Ik probeer al twee jaar die operatie in te plannen. Maar ik speel te graag. Stel dat ik naar China moet met Schauspielhaus Bochum? En ik heb schijteschrik. Wat als ik dement uit de narcose kom? Dan liever een leven met pijn. Ik ben belangrijk voor het theater. En ik vind het theater belangrijker dan mezelf… En ik moet naar Australië. Mijn kleindochtertje woont daar en ik moet haar vertellen over haar papa die ze nooit gekend heeft. Mijn zoon stierf in het buitenland, enkele maanden voor hij vader zou worden.”

Jaak “Mijn kleindochter studeerde aan het RITCS in Brussel. Ik zou graag met haar een voorstelling spelen. Dat is een droom.”

Zoals jullie weten: tijdens interviews hebben smartphones een bereik tot in de hemel. Wie bellen jullie?

Jaak “Mijn moeder! Soms denk ik aan een verhaal uit mijn jeugd maar weet niet meer precies hoe de vork in de steel zit. Mocht ik nu ons moeder maar kunnen bellen, denk ik dan.” (lacht)

Viviane zwijgt. In haar blik kan wie wil het antwoord lezen. Het is goed geweest. Het afscheid is hartelijk. Jaak stapt in zijn wagen en vertrekt naar zijn familie die op hem wacht in Rijmenam. Viviane stapt in een taxi en vertrekt naar Toneelhuis, waar de mensen die als familie voor haar zijn op haar wachten.

Boze Bejaarden van Volksopera, Wunderbaum & HERMESensemble met Jaak Van Assche speelt op 7 oktober om 16:00 in De Grote Post. In aanloop naar de voorstelling kan je danske placeren tijdens een grote Thé Dansant.

Winterreise van Muziektheater Transparant & Opera Ballet Vlaanderen met Viviane De Muynck gaat op 16 februari in première in De Grote Post.