Amoukanama is een groep acrobaten die circus hebben gekozen als middel om te overleven. Het is een Belgisch-Guinees collectief dat bruggen bouwt tussen Europa en Afrika. Verbinding, begrip, uitwisseling, moed en veerkracht vormen de kern van de projecten. De acrobaten willen hun energie, wijsheid en joie de vivre delen met het grote publiek. En ook hun dromen.
Interview Ronald Verhaegen
Collage Kristof Kimpe
Balla Moussa Bangoura en Alseny Sacko zijn allebei geboren in een achterbuurt van Conakry, de hoofdstad van Guinee. “We hebben elkaar ontmoet in 2003 toen we tieners waren”, zegt Balla Moussa, “op het strand, de plaats waar jongeren samenkwamen om te breakdancen, voetballen of aan acrobatie te doen. Ik was acrobaat en overtuigde Alseny om mee te doen. We werden boezemvrienden.”
De buurt waaruit ze kwamen had een slechte reputatie. Er was veel criminaliteit. Alseny: “Daar wilden we iets aan doen via acrobatie en circuskunsten. Met ons enthousiasme staken we nog andere vrienden aan en zo vormden we een groep acrobaten.” Maar het bleef niet bij Guinee. Balla Moussa versierde een contract als acrobaat in Canada en legde ook contacten in Frankrijk.
Alseny trok ook naar Frankrijk en ontmoette daar de West-Vlaamse Nathalie Vandenabeele. “Ik had net mijn studies bioingenieur afgerond in België en wilde graag een stage doen in het buitenland”, zegt Nathalie. “Een stage als paardenartieste in het circus, welteerstaan (lacht). Ik heb altijd paardgereden en wilde mijn kans wagen. Ik stuurde een video naar Cavalia, een compagnie die paardenshows maakt en ik werd aanvaard voor een opleiding in Zuid-Frankrijk. In ruil was ik oppas voor de kinderen van de artistiek directeur.”
Voorbij de grenzen
Voor dat project van Cavalia werd Alseny geëngageerd als acrobaat. Hij en Nathalie leerden elkaar kennen en raakten bevriend. Zij leerde hem over paarden, hij haar over acrobatie. Ze werden partners. Nathalie reisde met Alseny terug naar Guinee en daar, herenigd met Balla Moussa, richtte het trio een eigen compagnie op. “Ik had al ervaring met het aanvragen van subsidies bij de provincie West-Vlaanderen”, zegt Nathalie. “Ik ben dossiers beginnen te schrijven om de oprichting van een circusschool te financieren en zo is de compagnie gestart.”
Ze heet Amoukanama. ‘À mou kana ma’ betekent ‘Wat niet breekt, blijft bestaan’ in het Sussu, een taal die in Conakry wordt gesproken. Het begon met een circusopleiding maar daar bleef het niet bij. Nathalie: “Veel jonge circusartiesten uit Guinee kunnen niet lezen of schrijven en worden uitgebuit als ze naar het buitenland trekken. Daar wilden we iets aan doen. Daarom boden we naast een circusopleiding ook regulier onderwijs aan, met Franse les en Engelse les.”
Er kwam steun van de Europese Unie voor een nieuw artistiek project, FA. Daarvoor haalden ze de Franse regisseur en choreograaf Anthony Weiss aan boord. “FA valt uiteen in twee delen: FA in de openbare ruimte en FA in de zalen”, zegt Anthony, “een voorproevertje buiten en de hoofdschotel binnen, om het zo te zeggen. FA vertelt het verhaal van jongeren die vooruit willen, voorbij hun limieten, zowel fysiek, mentaal, sociaal als spiritueel.
En ook letterlijk, voorbij de grenzen van hun land. En dat willen ze samen doen. Want ze hebben elk individuele dromen, maar ook een gezamenlijke droom. Het gaat over een unie van mensen, afkomstig van verschillende plekken op de planeet, die samenwerken om iets te realiseren.”
De inspiratie voor de choreografie komt voort uit een wisselwerking tussen twee culturen. Anthony: “De acrobaten tonen hun traditionele dansen en ik meng die met hedendaags werk. Ik vraag en daag hen uit. Het is een rijke en intense ervaring (lacht). We komen uit verschillende culturen en hebben dus ook een verschillende manier van werken. En er is de taalbarrière. Bovendien hadden ze nog nooit hedendaags circus beoefend. We moesten elkaar dus goed leren begrijpen, maar het resultaat is fantastisch.”
America’s Got Talent
Balla Moussa: “Alseny is mijn porteur. Hij geeft mij steun tijdens de oefeningen en samen tonen we onze kunsten aan de jongeren in de groep. We zijn ook de enigen met ervaring bij de creatie van voorstellingen en met het professionele leven buiten Guinee. Het is aan ons om de jongeren te motiveren, te sensibiliseren, te tonen hoe het moet.”
Als we hen spreken zijn Balla Moussa en Alseny druk bezig met het nieuwe project en de opdrachten van Anthony, tijdens een creatiestage in Marokko. Alseny: “Dat is heel intens en neemt dus veel tijd in beslag. Maar ondertussen houden we via messenger contact met de jongeren uit onze groep. Eén keer per week is er ook een online meeting.” En tussen de repetities door houden ze ook, samen met Nathalie, de administratie en lopende dossiers in de gaten. Nathalie: “Deze zomer komt Edukado, een organisatie uit Brussel, naar Guinee om een klaslokaal te bouwen. Dat vergt heel wat voorbereiding en afspraken, met de ingenieur bijvoorbeeld. We zijn van ‘s ochtends tot ‘s avonds in de weer (lacht).”
Hoe ziet de toekomst eruit voor Amoukanama? “Ah, een mens moet altijd groot dromen”, lacht Balla Moussa, “en wij hebben vooral zin om onze droom te delen. Alseny en ik hadden een droom toen we samen op het strand van Conakry speelden en nu maken we die waar. Op die manier inspireren we andere jongeren om ook te dromen.” De droom stuwt hen vooruit en zorgt ervoor dat ze elke dag opstaan met het idee om telkens beter te doen en verder te gaan. “We willen overal in de wereld ons spektakel laten zien,” vult Alseny aan.
In de Verenigde Staten zijn ze in ieder geval al geraakt, bij America’s Got Talent. “Dankzij Instagram”, lacht Nathalie. “Een tijd geleden werden we via Instagram plots gecontacteerd door een producer van het populaire programma. We twijfelden eerst of het wel echt was, maar dat bleek toch zo. We hebben dan hard gewerkt om een video te maken met onze groep en dat heeft geloond, we werden uitgenodigd.”
Er volgde nog gedoe met de visa maar uiteindelijk konden ze afreizen naar de VS en kwamen ze voor even in de wereld van glamour en showbizz terecht. “En we hebben ons kunnen tonen, we haalden de halve finales van America’s Got Talent! Heel tof en goed voor de zichtbaarheid, maar geen duurzame ervaring voor ons. Wat we nu maken is veel belangrijker voor onze toekomst.”